Działalność:

Teatr im. Wandy Siemaszkowej jest jedynym zawodowym teatrem dramatycznym działającym od 70 lat na terenie Rzeszowa i województwa podkarpackiego. Jest instytucją artystyczną o podstawowym znaczeniu dla działalności kulturalnej w województwie. Oferuje mieszkańcom szereg propozycji repertuarowych. Od wielu lat prowadzi także aktywną działalność edukacyjną.

W 2013 r. Teatr zrealizował projekt pt. „Teatr e-misyjny”, współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Przedsięwzięcie, w swym założeniu, miało pomóc, niwelując naturalne poczucie niekompetencji, w zbliżeniu młodych widzów do teatru, bez odzierania go z tajemnicy właściwej sztuce.

Uczestnictwo w projekcie stało się dobrym pretekstem dla młodzieży do samodzielnej refleksji na temat teatru oglądanego „od kulis”. Dla nauczycieli zaś – przeżytą wspólnie z wychowankami przygodą.

W roku 2015 Teatr im. W. Siemaszkowej zrealizował projekt inwestycyjny pod nazwą Teatr wędrowny, co nie byłoby możliwe bez zestawu składającego się ze sceny objazdowej oraz widowni o konstrukcji namiotowej. Mobilna scena teatralna umożliwiła prezentacje poza siedzibą spektaklu „Rycerz nieistniejący”, przygotowanego jako przedstawienie plenerowe. Mobilna scena teatralna – importowany w XXI w. wóz średniowiecznych histrionów, przypomniał tradycyjne wędrówki trup teatralnych, które woziły swoje spektakle od miasta do miasta.

Także projekt „Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach” to wyjście poza mury teatru. Przedstawienie o tym samym tytule było prezentowane w miejscowościach leżących w Bieszczadach, oddalonych od dużych ośrodków kulturalnych. Spektakl, który czerpie z lokalnej twórczości (formuła „teatru żywego”), osadzony w bieszczadzkich pejzażach był pokazywany w miejscach, o których opowiada, dla ludzi, którzy tam mieszkają. Dwie odsłony projektu zrealizowanego w 2015 i 2017 r. zaktywizowały lokalne środowiska twórcze Podkarpacia i były wyjątkową promocją województwa podkarpackiego oraz rzeszowskiego teatru.

W 2017 r. Teatr im. Wandy Siemaszkowej w ramach projektu TEATR POLSKA zrealizował objazd spektaklu „BEZE MNIE” po miejscowościach oddalonych od centrów życia kulturalnego, w których nie funkcjonują teatry instytucjonalne. Celem projektu było ułatwienie dostępu do oferty rzeszowskiego teatru poprzez zwiększenie jego mobilności. Oprócz prezentacji spektaklu odbywały się warsztaty edukacyjne konkretnego spektaklu i szeroko pojętej sztuki teatralnej.

Rzeszowski Teatr jest także organizatorem Międzynarodowego Biennale Plakatu Teatralnego oraz ogólnopolskich festiwali teatralnych – Festiwalu Nowego Teatru, Rzeszowskich Spotkań Karnawałowych, Rzeszowskich Spotkań Teatralnych – Festiwalu Arcydzieł. W ostatnich latach teatr powołał do życia także dwa międzynarodowe wydarzenia – Międzynarodowy Festiwal Sztuk TRANS/MISJE oraz Międzynarodowy Festiwal TRANS/MISJE – Wschód Sztuki.

Teatr jest również jednym z czterech ośrodków teatralnych w Polsce zaproszonych do udziału w programie Przestrzenie Sztuki, który umożliwia m.in. prowadzenie działalności angażującej środowiska lokalne, prezentacje spektakli poza siedzibą teatru, organizacje projektów społecznych i edukacyjnych. W ramach Przestrzeni Sztuki Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie zrealizował m.in. warsztaty TEATR W SIECI/NATENCZAS, skierowane do dzieci i młodzieży ze szkół i placówek oświatowych szczebla podstawowego i ponadpodstawowego z terenu województwa podkarpackiego, przegląd spektakli teatrów offowych RZESZÓW OFF, wydarzenie poetycko-teatralne Najazd Awangardy im. Jerzego Pleśniarowicza na Rzeszów, wystawę plakatów do sztuk Moliera powstałych w latach 2010-2022 pn. „Hipokryzja według Moliera”, słuchowisko audio-wizualne „Wyspiański/Conrad” (scenariusz i reżysera Tomasz Man), Podkarpackie Konfrontacje Teatralne – przegląd spektakli teatrów niezależnych z województwa podkarpackiego, art_przecięcia, czyli spotkania artystów reprezentujących poezję i malarstwo, Instruktaż życia – cykl spotkań warsztatowych, podczas których twórcy rozmawiali z mieszkańcami Strzyżowa i Giedlarowej na temat lokalnej kultury, historii i tradycji.

Projekt Przestrzenie Sztuki jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, realizowany przez Instytut Muzyki i Tańca oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.

Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie jest także pomysłodawcą i inicjatorem projektu Scena Nowej Dramaturgii, platformy skupionej na współczesnych metodach tworzenia opowieści teatralnych, dla których osią jest słowo pisane. Kierowana jest do pisarzy, dramaturżek, poetów, scenarzystek i reporterów zainteresowanych pisaniem dla teatru oraz do reżyserów i reżyserek teatralnych. Jej celem jest stworzenie warunków do wspólnego poszukiwania nowoczesnych środków literackiego wyrazu we współczesnej realizacji scenicznej. Scena Nowej Dramaturgii składa się z dwóch modułów: pierwszym z nich jest jedyny w Polsce, unikatowy Teatralny Speed Dating, czyli spotkanie wybranych na etapie selekcji zgłoszeń reżyserek/ów i pisarzy/ek, którzy dobierają się w pary realizatorów, by przez kolejne miesiące wspólnie pracować nad projektem. Efekty ich pracy oglądać można podczas czytań performatywnych, będących zwieńczeniem każdej edycji Sceny Nowej Dramaturgii. Drugim modułem SND jest Letnia Rezydencja Dramaturgiczna, podczas której wybrany pisarz/rka spędzają miesiąc w Rzeszowie, pracując nad autorskim pomysłem na dramat.

Przy Teatrze im. Wandy Siemaszkowej działa również Młoda Scena, czyli grupa młodych adeptów sztuki aktorskiej, którzy pod opieką aktorki i reżyserki Barbary Napieraj realizują spektakle. Na swoim koncie mają już tytuły takie, jak „Lekarz mimo woli” Moliera, „Igraszki z Szekspirem” (na podstawie „Hamleta” i „Romea i Julii”), „Jestem” (inspirowane lekturą książki „Ja” Yanna Martela) czy „Taka była Joanna d’Arc” (na podstawie sztuki „Skowronek” Jeana Anouilha).

Poza działalnością sceniczną Teatr od 1997 roku prowadzi Szajna Galerię – poświęconą światowej sławy artyście teatru oraz plastykowi rodem z Rzeszowa – Józefowi Szajnie.

Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie jest instytucją uwzględniającą różnorodne potrzeby osób z niepełnosprawnościami. W miarę możliwości technicznych, finansowych i organizacyjnych podejmujemy działania zwiększające dostępność oferty programowej i artystycznej, jak również budynków należących do Teatru.

Historia:

Siedziba Teatru im. Wandy Siemaszkowej składa się z dwóch budynków. Duża Scena mieści się w byłym lokum Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a Mała w dawnej willi rodziny Holzów.

Siedziba Towarzystwa Gimnastycznego powstała w latach 1890-1900. Budowa była możliwa dzięki składkom członkowskim Towarzystwa oraz mieszkańców miasta Rzeszowa. W budynku odbywały się nie tylko ćwiczenia gimnastyczne, ale także gościnne występy teatru lwowskiego i krakowskiego. Miejsce było swoistym centrum kultury, w którym organizowano koncerty i zabawy dla Rzeszowian oraz wystawiano przedstawienia teatrów amatorskich. Funkcjonował tutaj także stały zespół muzyczny Meluzyna. Ośrodek kulturalny działał do wybuchu II Wojny Światowej.

Jeszcze w 1935 roku budynek Towarzystwa został powiększony. Wydłużono scenę i dobudowano balkon. Zlikwidowano również istniejące ówcześnie loże. Końcem pierwszego budynku jest dzisiejsza portiernia. Natomiast część, w której ulokowane są garderoby, stolarnia, malarnia i zaplecze sceny, jest segmentem dobudowanym.

W czasie działań wojennych zorganizowano tutaj lecznicę dla rannych żołnierzy, głównie niemieckich. Co ciekawe, tuż obok, bo w obecnym budynku Biblioteki Wojewódzkiej mieścił się sztab niemiecki, czyli coś w rodzaju dzisiejszego pośrednictwa pracy.

Po wyzwoleniu Rzeszowa 2 sierpnia 1944 roku, kiedy to żołnierze niemieccy opuścili miasto z powodu zbliżającej się Armii Czerwonej, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” próbowało się ponownie zorganizować. Jednak nie na długo. W październiku władze miasta utworzyły Teatr Narodowy, a Towarzystwo Gimnastyczne zostało w sposób urzędowy rozwiązane.

Z kolei inna historia wiąże się z domem rodziny Holzów, gdzie obecnie mieści się Mała Scena im. Z. Kozienia, sekretariat i administracja. Budynek powstał w 1888 roku i pierwotnie był parterową willą. Właściciel-folksdojcz podczas II Wojny Światowej współpracował z Niemcami. W chwili wyzwolenia Rzeszowa wyjechał z Polski i do 1945 roku nie upomniał się o pozostawioną posiadłość, wobec czego miasto skomunalizowało obiekt.

W 1948 roku na strychu (tam, gdzie obecnie znajduje się Mała Scena) dobudowano salę obrad dla Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Te dwa osobne budynki połączono ze sobą dopiero w 1957 roku. Dobudowano specjalną przewiązkę, a przy okazji na samej górze powstały również pokoje gościnne i biura księgowości. Pod koniec lat 80. powstało dodatkowe przejście dla personelu, które wyeliminowało konieczność przechodzenia do drugiego budynku przez podwórze lub przez Małą Scenę.Historia Teatru Narodowego w Rzeszowie sięga pierwszej połowy XX wieku. Resort Kultury i Sztuki PKWN zarządził utworzenie Teatru 7 października 1944 roku.

Od 1997 r. w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej mieści się Szajna Galeria – jedyna w Polsce i na świecie stała ekspozycja prac prof. Józefa Szajny, jednego z najważniejszych artystów XX wieku.